Ukkel-ekuuuuh!

Hoort u Ben Crabbé al vragen: "Welke Brusselse gemeente zit verscholen in dit dierengeluid?"

Onderstaande foto is bijzonder symbolisch. Op de toren van een kerk verwacht u normaal een haan, toch? Die haan staat er omdat het ochtendlijk gekraai een nieuw begin symboliseert in de katholieke kerk. En ook dit artikel is toch een beetje een nieuw begin? De windhaan symboliseert het koppig tegen de wind in lopen om het geloof te verkondigen. U kan dat zelf wel transponeren op Topbestemming België en ondergetekende...

Waarom er dan op deze kerktoren géén haan staat.... daar komen we later in dit artikel op terug...

Geraak snel en gratis van alle vooroordelen over Brussel af en maak dit tripje!!

Na maanden van inactiviteit ben ik het u verschuldigd om ineens met "iets goeds" te komen. En Ukkel is verrassend, mooi en verscheiden! Maak u klaar om uw vooroordelen over Brussel aan de kant te zetten en om ondergedompeld te worden in het Ukkel van de 19de eeuw!

Voor deze trip heeft u ongeveer een halve dag nodig. Verder zult u ook een plan of Google Maps op uw smartphone nodig hebben om u de weg te wijzen. Per POI (Point Of Interest) zal het adres duidelijk opgegeven worden.

De wandeling is opgedeeld in twee lussen ten zuiden en ten noorden van het Heldenplein. Of moet ik zeggen: Square des Héros....

Laat ons een kat een kat noemen: parkeren in Ukkel is geen sinecure. U kan het er altijd op wagen (let op de woordspeling) om rondjes te rijden tot er bij toeval iemand een parkeerplek verlaat, of u kan proberen te parkeren op de parking van een warenhuis.

Verder is Ukkel niet enkel een zeer interessante maar ook een grote gemeente. Deze trip te voet doen, kan maar dan mag u niet vies zijn van een stevige wandeling van ong. 8km mét hellingen.

Verlengde Stallestraat 200

De beste keuze is om met de auto te rijden tot de AS Adventure in Drogenbos (zie hierboven), op een paar honderd meter van afrit Drogenbos op de Brusselse Ring. Daar kan u uw wagen gratis parkeren. Enkele tientallen meters verder aan het rond punt is er ook een gratis P&R parking maar zeker tijdens de week staat die vaak vol.

De fiets is écht de meest ideale manier om Ukkel te verkennen. Het werkt echt zeer eenvoudig en goedkoop. U registreert zich op www.villo.be en wandelt vervolgens naar het fietsstation zoals hierboven op de kaart aangegeven.

U neemt vervolgens uw fiets en betaalt per half uur. Voor tarieven verwijs ik u graag door naar hun website www.villo.be

Hebt u liever een elektrische deelfiets? Ook dat bestaat (www.billy.bike) maar er bestaan geen verzamelplekken waardoor u meestal maar één fiets vindt op een bepaalde plaats. Ook de huur is aanzienlijk duurder (ong. 0.20€ per minuut)

Zoals u op het plannetje hierboven kunt zien, komt u voorbij een tramhalte "Stalle" gewandeld. Daar kan u ook tram 4 nemen (www.mivb.be) richting Noordstation; u rijdt 5 haltes mee tot aan halte "Helden".

Ukkel is de meest groene van de 19 Brusselse gemeentes. Gelegen in het zuidwesten van de stad, is het van oudsher de verbinding naar het geïndustrialiseerde zuiden van het land.

Er zijn verschillende parken en groene zones die men door de eeuwen heeft weten te bewaren. Er zijn nog heel wat art nouveau, art deco en modernistische huizen te bewonderen die uitgebreid aan bod komen tijdens dit tripje.

Dat maakt dat de meeste van de ruim 84.000 inwoners van Ukkel meestal begoede mensen zijn, velen zijn buitenlanders die in de Europese instellingen in Brussel werken. Officieel is Ukkel tweetalig maar in de praktijk is de voertaal meestal Frans.

De gemeente Ukkel is gesticht tijdens de Franse bezetting in 1795. Toen was Ukkel nog een landelijke gemeente buiten Brussel. Pas begin 20ste eeuw toen de stad begon uit te breiden, werd Ukkel verstedelijkt.

Het gemeentehuis werd eerst gebouwd tijdens de Nederlandse overheersing in 1828. Daarvoor werd er door de autoriteiten vergaderd in "Au Vieux Spijtigen Duvel". Blijf zeker lezen om hierover alles te weten te komen!

Als u op het Heldenplein van de tram stapt, vallen u onmiddellijk de prachtige huizen op tegenover de tramhalte. Tijdens deze trip schenken we voornamelijk aandacht aan architectuur van de art nouveau einde negentiende eeuw over de art deco van de eerste helft 20ste eeuw tot het modernisme in de 2de helft 20st eeuw.

Deze twee panden vertonen duidelijk art nouveau kenmerken. Vooral het grote raam op de eerste verdieping met de gebogen patronen en het ijzeren vakwerk voor de ramen zijn typisch. Het gaat hier om een art nouveau variant voor de "gewone man". De pure art nouveau werd gebouwd met veel duurdere materialen als glas in lood en marmer.

Het plein dankt zijn naam aan het monument van de gesneuvelden van de twee wereldoorlogen in het midden van het plein.

Achter u ziet u een wit kasteel achter een ijzeren hekwerk. Dat is het startpunt van de tweede lus van deze trip. Als u "slechts" één van de twee lussen wenst te doen, kan u ook daar starten.

We volgen even de Brugmannlaan (waar de tramhalte is) naar boven en nemen de eerste straat links (Coghenlaan). Ook hier kunt u verschillende art-nouveau meesterwoningen bewonderen.

Voorbij het monumentale St.-Pieterscollege ziet u een klein straatje naar links. Het leidt naar een circulaire straat die volledig bebouwd is met typisch modernistische huizen.

"To whom it may concern": op een aantal foto's zult u in de rechter benedenhoek wat getallen zien staan. Dat zijn de camera-instellingen en de lens waarmee de foto genomen is.

Coghensquare

Ze worden gekenmerkt door het gebruik van strakke vormen en beton. Ook werden de huizen veel kleiner na WOII wegens de sterk gestegen grondprijzen.

Weetje: graaf Jacques André Coghe was de naam van de allereerste minister van Financiën van het onafhankelijke België. Hij woonde eertijds in het kasteel van Wolvendael.

Dit is één van de meest bijzondere plekken van deze trip!

Alsembergsesteenweg 621

Volgens de overlevering staat deze herberg hier al sinds de 16de eeuw. Bij de stichting van de gemeente in 1795 was er nog geen gemeentehuis (dat zou nog meer dan 30j duren). Pas in 1797 werd de pastorie in gebruik genomen als "raadszaal"; tot zolang diende dit pand zolang als "gemeentehuis". Het gemeentebestuur zou hier op de eerste verdieping vergaderd hebben.

De referentie naar de "Spijtigen Duivel" zou dateren uit 1540 toen Keizer Karel incognito deze herberg bezocht. Niet wetende met wie ze te maken had, moet de waardin hem niet al te vriendelijk behandeld hebben. Daarom verwees de keizer naar "eenen spytighen duvel".

De zaak is meer dan 80j uitgebaat door dezelfde familie. Toen de laatste generatie geen erfgenamen had om de herberg over te nemen, werd hij overgelaten. Het pand is beschermd en wordt mondjesmaat gerestaureerd. U weet dat Topbestemming België principieel geen reclame maakt maar u kan online alle informatie vinden als u dit etablissement wil bezoeken. Reservatie aanbevolen!!

Jean Vander Elstplein

Pas in 1828 gaf de Hollandse bezetter toestemming voor de bouw van een nieuw gemeentehuis aan het Homère Goossensplein dat tevens dienst deed als school.

Eerst in 1882 kwam dit "nieuwe" gemeentehuis er. Het werd in Franse stijl gebouwd wat een stiekeme steek onder water was voor de Hollanders. Het gebouw aan het Homère Goossensplein werd een hotel en werd in 1925 door de gemeente weer aangekocht om er het vredegerecht, het politiecommissariaat en de brandweergarage in te vestigen. Ook dit gemeentehuis werd door de gemeentelijke diensten zeer recent verlaten. Ze vonden onderdak in een gerestaureerd kantoorgebouw uit de jaren '70.

Ook op dit stemmige plein kan u verschillende meesterwoningen bewonderen die op de art nouveau geïnspireerd zijn.

Hiermee bent u aan het einde van de noordelijke lus. We maken opnieuw de verplaatsing naar het Heldenplein, het begin van onze trip.

Net links van de ingang van het park ziet u een kasseibaantje. Op de hoek ervan een rood/roze gekalkt gebouwtje dat een restaurant huisvest.

Hier werden vanaf 1570 (zie zijgevel) soms zittingen gehouden van de Consistorie van de Hoorn, in het leven geroepen door Keizer Karel V. De hoorn in de voorgevel is nog het enige element dat hiernaar verwijst.

De Consistorie was de rechtbank was voor jachtdelicten, een zeer gewichtig orgaan want met jachtmisdrijven werd in die tijd niet lichtzinnig omgesprongen! Het Openbaar Ministerie werd uitgeoefend door de opperjachtmeester van Brabant. Op stroperij stond in die tijd de doodstraf!

Persoonlijk vind ik dit één van de meest intrigerende plekken van Brussel. Je kan niet ontkennen dat je midden in de stad zit en net daar vind je dit charmante kasteel en imposante park.

Deze vallei van de Ukkelbeek behoorde in de 13de eeuw aan de abdij van Affligem (!). In de 18de eeuw werd dit kasteeltje gebouwd en kende verschillende bewoners, waaronder graaf Coghe (van het plein) en baron Léon Janssen die 33j lang directeur was van de toenmalige "Brusselse Trams", het huidige MIVB. Hij verkocht het in 1921 aan de gemeente Ukkel; tegenwoordig doet het gebouw dienst als kunst- en muziekacademie; het park is het een groene long in de stad waar velen tijdens weekends ontspanning vinden.

Van het bijgebouwtje heb ik geen foto genomen. Destijds liet baron Janssen het afbreken in Italië en hier steen voor steen heropbouwen om het vol te stouwen met kunstwerken.

Te voet wandelt u in een goed kwartiertje tot aan de achteruitgang van het park aan de Dieweg.

Dieweg 95

Voor mij persoonlijk was dit hét hoogtepunt van deze wandeling door Ukkel. Deze (voormalige) begraafplaats is al meerdere keren in de aandacht gekomen in de pers. De foto hieronder is typerend voor wat u te zien zal krijgen.

Op het einde van het wegje ziet u de grafkapel van de familie Allard (waarnaar ook een straat is genoemd in Ukkel). Ze waren een bekende bankiersfamilie die hier een grafkelder heeft met maar liefst 70 plaatsen waarvan minder dan de helft is "ingenomen".

Voor de liefhebbers van funeraire kunst: op deze begraafplaats staan werken van verschillende art nouveau architecten o.a. Victor Horta. Maar ook al bent u meer iemand die denkt dat er ieder moment een zombie uit een graf kan kruipen, dan nog is dit méér dan een bezoek waard!

Wegens de bevolkingsexplosie op het einde van de 19de eeuw, werd deze begraafplaats in 1897 geopend. Na WOII werd ze als "vol" beschouwd en sinds 1958 worden er geen nieuwe concessies meer gegeven.

Joden worden per definitie niet gecremeerd maar bijgezet in een nis in het familiegraf. Dit graf valt op omdat het tot op vandaag netjes onderhouden is. De ingang naar de crypte ziet u aan de rechterkant (trapje naar beneden). Let op de sterren links en rechts.

Wandel rond en laat u verrassen door de natuur die de plek opnieuw overneemt...

Het jaartal is vergaan maar het viel me wel op dat de opschriften in het Duits zijn en dat zelfs de Duitse adelaar op het graf staat. Wetende dat het kerkhof maar tot in de jaren '50 gediend heeft, is dit toch bijzonder...

Verder vielen me nog enkele graven op van zeer jonge kinderen:

Georges Rémi aka Hergé voorstellen, hoeft natuurlijk niet meer. Het is opmerkelijk dat hoewel op deze begraafplaats sinds 1958 geen nieuwe concessies meer gegeven worden, men toch bereid is geweest om in 1983 de grootste Belgische striptekenaar en geestelijke vader van Kuifje (Tintin) hier te begraven.

Zijn graf is buitengewoon sober en staat aangeduid met een bordje in de middenste gang van het kerkhof.

Na deze topper van formaat, aarzel ik om u nog ergens mee naar toe te nemen.... wat kan een gemeente als Ukkel nu nog meer in petto hebben dan een mysterieus vervallen kerkhof?

Ringlaan 3

Natuurlijk! Sinds wijlen Armand Pien kent iedereen Ukkel toch als de thuishaven van het KMI? Dit eerbiedwaardige instituut bestaat sinds 1913 en werd opgericht op een hogergelegen plateau buiten Brussel als afsplitsing van de meteorologische dienst van de Sterrenwacht. Tijdens WOI worden alle activiteiten onderbroken en het complex wordt gebombardeerd en maar heropgebouwd in 1919.

Het KMI deelt deze site met de Koninklijke Sterrewacht en het Koninklijk Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie (wat dat ook moge betekenen...)

Op het ronde punt tegenover het KMI bevindt zich een standbeeld van Koning Boudewijn die een hevig sponsor was van dit eerbiedwaardige instituut.

Op het rond punt wandelt u de laan in tegenover het KMI (Houzeaulaan). Op de hoek ziet u een prachtig voorbeeld van art deco architectuur. Deze stroming ontstond rond 1920 als antwoord op de art nouveau.

Deze stijl wordt gekenmerkt door de strakke lijnen en vormgeving.

Een beetje verder in de straat vindt u het "Athenée Royal" met - wat dacht u - aparte ingangen voor de meisjes (links) en de jongens (rechts).

Groeselenbergstraat 99

Allicht zou ik hier 2j geleden gewoon voorbijgelopen zijn. De recente geschiedenis heeft daar echter anders over beslist. In Ukkel zijn er zelfs twee vestigingen van Sciensano.

In dit gebouw is het referentielaboratorium gevestigd voor veterinaire pathogene ziekten. In mensentaal: men doet hier onderzoek naar ziektes die dieren kunnen treffen.

We naderen stilaan het einde van deze tweede lus en van onze trip door Ukkel.

We zijn terug bij ons beginpunt en de titel verklapt al waarom er geen haan op deze kerktoren staat! Het is geen katholieke maar een Russisch-orthodoxe kerk.

Ze werd in de jaren 1930 gebouwd door Russische vluchtelingen ter nagedachtenis aan de slachtoffers van de Russische revolutie

Voor wie er niet genoeg van kan krijgen

Er is in Ukkel nog meer te zien en te doen. De volgende bezienswaardigheden werden niet opgenomen omdat ze ofwel betalend zijn, privé bezit en niet toegankelijk ofwel uit de richting lagen van deze wandeling:

Veel plezier in Ukkel! Ik heb veel tijd en moeite gestoken in het schrijven van dit artikel. Graag hou ik me aanbevolen als fotograaf voor uw portretten, evenementen en sportwedstrijden!