Over het Heuvelland en de Kemmelberg is al veel geschreven en gezegd.
Het gaat dan bijna altijd over de wielergeschiedenis en de verwoestingen tijdens WOI. Daar gaat het dus vandaag niét over... of toch bijna niet...
Topbestemming België zou zijn reputatie geen eer aan doen als we geen trip in deze magnifieke streek zouden aanbieden met een originele invalshoek langs enkele bekende maar veel onbekende plekken.
Want op en rond de Kemmelberg, beste lezer, zijn heel wat "kemels" geschoten. Sommigen bij iedereen bekend, anderen onbekend maar allen nog zichtbaar en met impact tot en met vandaag.
In dit artikel wil ik samen met u inzoomen op vier gigantische kemels die in deze streek geschoten zijn. Maar ook op drank... en borsten... en de prachtige omgeving De kemels zijn verweven doorheen het artikel "as you go".
Voor alles is de omgeving van de Kemmelberg natuurlijk een fantastische omgeving met geweldige natuur. Het is een getuigenheuvel, net zoals de Rodeberg, Zwarteberg, Scherpenberg, en Katsberg. De Kemmelberg is een versteende zandbank die is ontstaan toen de Noordzee nog tot hier kwam. Reeds in de Keltische tijd 2500j geleden was er bewoning. Hij is onderdeel van een heuvelkam waarvan de Kemmelberg met zijn 120 meter de hoogste is. Grosso modo ligt Heuvelland tussen Poperinge en Ieper.
Kabellift "Cordoba"
Onze trip begint op de Vidaigneberg aan de legendarische kabellift "Cordoba" . Voor enkel Euro's zweeft u naar de Baneberg; tijdens mijn bezoek was hij omwille van.... COVID (of wat dacht u) gesloten.
Bekijk hier de ligging op Google Maps.
Van oudsher is dit een trekpleister voor toeristen. Zowel de stoeltjeslift als de midgetgolf aan de overkant en de verschillende hotel-restaurants zijn getuigen van een tanend toerisme. Jammer. Ik was er net voor zonsopgang. Geniet u even mee?
Kemel 0: Ik ben hier 50j niet geweest
Mea culpa, beste lezer, want de "nulde" kemel heb ik zelve geschoten. In 1970 kwam ik als kleine gast met de appelblauw zeegroene NSU Prinz van mijn vader zaliger (zoals die hieronder op de foto) hier op vakantie met het gezin.
Veel van de oorlogsmonumenten die vandaag commercieel geëxploiteerd worden, zowel in de Westhoek als in Frankrijk lagen er in de jaren '70 nog net zo bij als in 1918. Zo herinner ik me dat we met een motorbootje gingen varen in gigantische ondergelopen bunkers waar tijdens WOI Duitse munitie opgeslagen lag.... Achteraf heeft men daar nog tonnen munitie gevonden...
Onderstaande foto's werden door wijlen mijn vader in 1970 gemaakt én zelf ontwikkeld; hij werkte vroeger bij Agfa Gevaert... De blonde jongen links ben ik :)
De stoeltjeslift was er toen al. De midgetgolf ook. De heuvels ook. Maar ik ben nooit teruggekomen en daar heb ik nu spijt van. Maar naspijt telt niet en dus zetten we onze trip voort.
Ah, u zit te wachten op die drank?
Voor welke drank is de Westhoek bekend? Voor de hop en het bier natuurlijk. Vooral in de streek rond Poperinge is er nog heel wat hopteelt. Een streling en tegelijk een steek voor een inwoner van Asse waar de Hopduvelfeesten al decennialang een traditie zijn. In het Brusselse is de hopteelt eerder folklore. Hopvelden als hieronder zijn typisch voor Poperinge.
Maar.... in de vijftig jaar dat ik op jacht was naar die kemel, is hier in de streek op verschillende plaatsen opnieuw wijnbouw op gang gekomen. In de 19de eeuw was de wijnbouw die nochtans meer dan 100j bestond volledig verdwenen.
Entre-Deux-Monts
Met de stoeltjeslift zweeft u namelijk over het wijngebied van "Entre Deux Monts". We stoppen even om de wijngaard te bewonderen. Wandel even de Kleine Bergstraat in om van een mooi zicht op de wijngaard en het panorama te genieten.
De locatie op Google Maps vindt u hier.
Er zijn nog verschillende andere wijngaarden in de streek. Het koele klimaat leent zich uitstekend tot het maken van mousserende wijnen van druiven die pas in oktober worden geoogst (met de hand!)
Rodeberg
Ook op de Rodeberg hotel-restaurants en een prachtig panorama. Geniet u even mee van de zonsopgang?
Kemel 1: Hotel Kosmos op de Rodenberg
Gebouwd in 1934 als jeugdhotel, groeide dit hotel snel uit tot een gezinsvakantiecomplex van meer dan 70.000m² met fitnesszaal, tennisplein enz. Er werden verschillende bijgebouwen opgericht die o.a. door de Christelijke Mutualiteiten van de jaren '60 tot de jaren '80 gebruikt werden voor bosklassen en jeugdkampen.
De klap op de vuurpijl was het openluchtzwembad dat in zijn hoogdagen wel drie zwembaden telde, glijbanen, een bubbelbad (!), een cafetaria en een ligweide.
In 2002 werd de vergunning voor het zwembad ingetrokken en kort daarna ging het complex failliet. Alle gebouwen en het zwembad werden afgebroken en teruggegeven aan de natuur. Enkel het modernistische hoofdgebouw en restaurant is blijven staan. De doodsteek voor het Rodeberg toerisme, zo lijkt het wel.
De borsten van Heuvelland
Uw fantasie hoeft niet op hol te slaan en u moet zich ook geen rare dingen in het hoofd halen :-) De ronde en welgevulde Rodeberg en de Kemmelberg lijken met een beetje goede wil wel op borsten. De beeldspraak gaat zeker op omdat veel van de culturele voedingsbodem letterlijk en figuurlijk gevoed is door deze twee heuvels.
De hints naar de borsten en de drank hebt u ondertussen door en ook één kemel (over de nulde praten we niet). De laatste kemels zijn de ergsten. De moeite waard om nog even verder te lezen. Ik beloof u dat u verrast zult zijn!
Kemel 2: De Kemmelberg
Wellicht kijkt u nu wat raar op. Dit wielermonument een kemel noemen? Dat is durven! Ik zeg u nog meer: op de Kemmelberg alleen zijn twee onvergeeflijke en onvergetelijke kemels geschoten die ik maar samen neem om het niet nog pijnlijker te maken.
Beide "Kemmel-kemels" hebben te maken met het domein waarin de mens altijd het meest creatief is geweest: het doden en uitroeien van andere mensen.
Voor ik het over de meest gigantische kemels heb die de mensheid ooit begaan heeft, vermeld ik graag dat de Kemmelberg vandaag een natuurdomein is. Er vertrekken verschillende wandelingen en op de flank ontspringt de Kemmelbeek. Alle informatie over wandelingen en activiteiten vindt u hier.
Bekijk hier de ligging op Google Maps.
Kemel 2a: De Groote Oorlog
Deze blogpost ging niét over WOI gaan en niet over wielrennen, I know. Maar op de Kemmelberg valt WOI niet te ontkennen. In de ganse streek niet trouwens. U hebt zelf al de talrijke groene bordjes opgemerkt naar de oorlogskerkhoven die pardoes in het midden van het veld of in de bebouwde kom opduiken.
De "Engel van de Kemmelberg"
Op de top vindt u het "Monument aux soldats français" beter gekend als "De Engel van de Kemmelberg". Misschien was de kemel wel een engel?
Enkel al uit respect voor de duizenden en duizenden jonge mannen die hier hun leven hebben gelaten voor onze vrijheid, ben ik verplicht hier over te schrijven!
U rijdt de beboste heuvel op, maar in 1918 was deze heuvel volledig kaal. Vanwege zijn strategische ligging, is hij fel bevochten geweest. Op het einde van de oorlog in 1918 lag het front slechts op een steenworp van hier. In juni werd de heuvel veroverd door de Duitsers en pas in september konden de geallieerden de strategische plaats heroveren op de bezetter. Maar tegen welke prijs...
Dit monument werd in 1932 opgericht voor de duizenden Fransen die hier sneuvelden tussen april en juni 1918.
Oorlogskerkhof en ossuarium
Als u naar beneden kijkt, ziet u een gedenknaald die je niet ziet op de traditionele Amerikaanse of Britse oorlogskerkhoven. Die zijn allemaal aangelegd volgens een vast patroon.
De schuif naast de ingang waar normaal het register van de gesneuvelden in ligt, is leeg.
Dat komt omdat dit geen "echt" kerkhof is met de typische soldatengraven, maar een massagraf. De strijd om de Kemmelberg was zo wreed en zo bloedig, dat van de 5000 manschappen die men heeft teruggevonden, eigenlijk niets meer te herkennen was, zo verminkt waren de lijken.
Ter info: dit is echt maar zeer klein bier in vergelijking met het Ossuarium van Douaumont tegen Verdun. Daar was de strijd nog bloediger en vielen veel meer slachtoffers.
Klik op de zwarte pijltjes om te bladeren tussen de foto's:
God weet hoeveel jonge mannen voor eeuwig rusten in de grond van de Kemmelberg zonder ooit gevonden te zijn.
Kemel 2b: De Koude Oorlog en de commandobunker
Dat de mensheid niet "geleerd" was na WOI weten we. Maar dat nà WOII de Kemmelberg ook een rol zou spelen in de Koude Oorlog is iets wat maar weinig mensen weten.
Aan de andere kant van de Kemmelberg ligt er namelijk een site die decennialang "top secret" was omdat hier de commandobunker gevestigd was van de Generale Staf van het Belgische leger en de NATO. Meer dan 15 meter onder de grond werd hier tussen 1952 en 1956 een geheime bunker gebouwd. Zelfs tot in de jaren '80 wisten slechts enkele militairen van het bestaan af.
De bouwvakkers die de bunkers bouwden, wisten niet wat ze bouwden en werden na enkele dagen gewisseld. Bij een gewapend conflict zou hier de Generale Staf de leiding nemen over de strijdkrachten. Gelukkig heeft de bunker nooit gediend. Wat het gekost heeft, is een goed bewaard geheim...
Vandaag is het complex te bezichtigen. Jammer genoeg kon ik het wegens.... COVID beperkingen niet bezoeken. Meer info hier. Raadpleeg hier de ligging op Google Maps.
Als u denkt dat de kemels niet erger meer kunnen, blijf dan vooral lezen! U zult zien dat de geschiedenis zich écht herhaalt!
Kemel 3: Chinese herdenkingssite Busseboom
Voor mij persoonlijk is dit misschien wel de meest frappante kemel. Alleszins de minst bekende. Jammer genoeg heeft ook deze kemel te maken met WOI... Het heeft me des te meer aangegrepen in het licht van de huidige trieste "Corona-actualiteit".
Bekijk hier de ligging op Google Maps.
In de Westhoek zijn er naar schatting 450.000 soldaten gesneuveld. Om te zwijgen van het materiaal dat vernield is.
Wie heeft al dat materiaal, de munitie, het voedsel en de uitrusting tot op het slagveld gekregen?
Heeft u zich ooit afgevraagd wie al die honderdduizenden lijken heeft "opgeruimd", wie de massagraven heeft "gevuld" en versterkingen gebouwd?
Het Britse en Franse leger huurden meer dan 130.000 Chinezen in om het oorlogsmateriaal aan te slepen. Dat moest gebeuren via een privé spookfirma om de neutraliteit van China te waarborgen
Soldaten die konden vechten, moesten de loopgraven in. Zeker na de eerste gifgas aanvallen liepen de verliezen op tot tienduizenden mannen per dag. Daarom huurden de Britten bijna 100.000 Chinezen in en de Fransen nog eens 30.000.
De politieke situatie van China was aan het begin van de 20ste eeuw redelijk complex. Lees hier alles over de historiek van de rekrutering van de Chinezen. Pas in 1920 zullen de laatsten terugkeren naar China.
De Chinezen logeerden in kampementen achter het front. Ze waren onbeschermd tegen aanvallen of bombardementen. Regelmatig sneuvelden er ook arbeidskrachten omdat de kampen binnen schootsafstand lag. Omdat hun namen onuitspreekbaar waren voor Europeanen, droegen ze een armband met een nummer. Ze mochten de kampen niet verlaten en mochten niet binnen in Belgische cafés. Voor een werkdag van 10u kregen ze één Belgische frank wat veel meer was dan wat ze in China zouden krijgen.
In het kamp van Busseboom vielen het meeste slachtoffers. Dertien door vijandelijke aanvallen en nog meer door de Spaanse griep die toen woedde... Ze werden begraven volgens de Chinese traditie
Kemel 4: Westvleteren van de Sint Sixtusabdij
In het volle besef dat ik hiermee potentieel mensen tegen de borst stoot, aarzel ik niet om de trappist Westvleteren als kemel te "catalogeren"!
Over de kwaliteit van het bier valt niet te twisten. Wat ik persoonlijk echter compleet van de pot gerukt vind, is de kunstmatige hype die errond is gecreëerd. Enkel te koop in de abdij en dan nog tegen prijzen die twee tot drie maal hoger zijn dan andere vergelijkbare trappisten.
De Sint-Sixtus abdij is nooit bezet geweest. Ze ligt in het kleine hoekje België dat is gevrijwaard van de oorlog. Wel is de abdij tijdens '14-'18 gebruikt als verblijfplaats, commandopost en hospitaal.
Marketing is marketing en ieder spendeert zijn geld waaraan men wil... Maar ik blijf het een kemel van formaat vinden!
De abdij nocht de brouwerij zijn te bezoeken; buiten een kaal kapelletje valt er niets te zien. Met andere woorden: de paters trappisten willen wel uw geld, maar u niet :)
Toemaatje: Elverdinge en Boezinge
Tijdens mijn bezoek aan Heuvelland heb ik nog andere plaatsen bezocht maar deze post is zo al lang dat ik u de rest van mijn bezoek zal besparen. Ik post het hieronder als kort filmpje voor de geinteresseerden.
Ik kijk uit naar uw ervaringen en mening over de kemels van de Kemmel!